Verhoeve voert PFOS pilot uit op Vliegbasis Leeuwarden

Gepubliceerd 20 maart 2025

Op de voormalige brandweer oefenplaats op Vliegbasis Leeuwarden is bodemverontreiniging ontstaan door gebruik van PFOS-houdend bluswater. PFOS is een schadelijke stof die behoort tot de PFAS groep. Het bluswater lekte jarenlang de bodem in en werd onbedoeld via het aanwezige ondergrondse drainagesysteem afgevoerd naar de naastgelegen Jelsumer Faert.

Onderzoek naar oorzaak

Het Wetterkip Fryslan kwam de vervuiling op het spoor tijdens onderzoek voorafgaand aan baggerwerkzaamheden in de vaart. Na uitgebreid onderzoek bleek de oorzaak gevonden op de vliegbasis. Het oppervlaktewater op en rond de basis bleek verontreinigd met enorme hoge concentraties PFOS. Al snel werd de link gelegd met de basis.

De locatie “Vliegbasis Leeuwarden” behoort tot een van de meest, met PFOS, verontreinigde locaties in Nederland. Naast Vliegbasis Leeuwarden zijn nog meerdere defensie-locaties verontreinigd met PFOS. Hoofdzakelijk veroorzaakt door blusschuim.

Uitvoering pilot en samenwerking

Verhoeve Nederland is vanwege haar expertise in aanpak van PFOS verontreinigde locaties door Rijksvastgoedbedrijf (RVB) gevraagd deel te nemen aan een bouwteam. Samen met adviesbureau WSP uit Leeuwarden, die al het bodemonderzoek op de locatie heeft uitgevoerd, is een plan van aanpak gemaakt voor de uitvoering van een pilot.

Gefaseerde uitvoering

Gezien de omvang van de verontreiniging en de noodzakelijke bronbemaling waarbij vooraf zuivering van het PFOS houdende grondwater noodzakelijk is, is eerst een deel van de relatief eenvoudig bereikbare bron weggenomen, genoemd als fase 1 (pilot). De pilot is ingesteld met als doel het opdoen van kennis voor de aanpak de resterende omvangrijkere verontreiniging (fase 2).

Het doel is meerledig. Hoe is een bemaling en zuivering van PFOS-houdend grondwater mogelijk? Welke debieten komen er vrij? Wat is de kwaliteit van het diepe- en ondiepe grondwater? Wat is de invloed van spanningsbemaling op de omliggende infrastructuur? Wat is de beste zuiveringstechniek van het PFOS-houdende grondwater en tot welke concentraties kan het PFOS in het water teruggezuiverd worden?

Verhoeve heeft in opdracht van RVB eind vorig jaar bij haar testfaciliteit in Dordrecht een test uitgevoerd met PFOS houdend grondwater van de Vliegbasis Leeuwarden. Tijdens deze test zijn op labschaal verschillende typen waterzijdig aktiefkool getest waaruit een best beschikbaar type is gekomen die tijdens de pilot is toegepast.

Door de uitgevoerde pilot is essentiële informatie verzameld die gebruikt wordt voor de opschaling van de aanpak voor de resterende verontreiniging (fase 2) later dit jaar. Maar ook aan de PFOS saneringen elders in Nederland of daarbuiten.

Toegepaste techniek uitvoering pilot

Het PFOS-houdende grondwater is middels open- en vacuüm(spannings)bemaling opgepompt uit verschillende lagen, welke vooraf op concentratie uit voorgaand onderzoek waren vastgesteld. Het water is opgeslagen in grote bufferbakken. Vooraf is de aanvangsconcentratie van het water vastgesteld. Met dit water zijn proeven gedaan. Het water is middels serie geschakelde zand- en aktiefkoolfiltratie in “batches” gereinigd. Na het passeren van elke behandelingsstap zijn watermonsters genomen om het effect te monitoren. In samenwerking met WSP en Verhoeve wordt een eindrapportage opgesteld welke zo als reeds benoemd moet dienen als input voor de uitvoering van fase 2.

Lozingseisen water

Wetterskip Fryslan is steeds betrokken bij de opzet en uitvoering van de pilot test. Het monitoringsplan is in samenspraak uitgebreid met extra parameters voor een beter inzicht in de werking en resultaat van de behandeling. De resultaten van de pilot maken onderdeel uit van de overweging van het Wetterskip bij het vaststellen van de lozingsnormen voor fase 2 van de sanering. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jan Henk Schuurman 06-12 96 60 57.