Ook tuinders moeten aan steeds strengere regelgeving voldoen wat hun water betreft. En dat terwijl de marges in de sector al niet groot zijn. In project Zunurec zoeken drie organisaties naar een oplossing. Die moet binnen twee jaar leiden tot een mobiele installatie die bij tuinders langsgaat, hun water zuivert en er de nutriënten uithaalt, zodat beide opnieuw kunnen ingezet worden bij de teelt.
BPK (‘Belgische Plantenkwekerij’) is een bedrijf dat is gespecialiseerd in de opkweek van jonge groenteplanten voor de professionele tuinbouw. BPK beschikt hiervoor over meer dan 200.000 m² volledig geautomatiseerde, verwarmde en belichte serres. Maar het heeft een probleem. Die plantjes hebben natuurlijk water nodig om te groeien. Zo ontstaan op BPK’s site verschillende restwaterstromen. Het gaat vooral over spoelwater van zandfilters, kuiswater van de eb- en vloedsystemen en overtollig drainwater. Samen vormen ze een spuiwater. In dit spuiwater bevinden zich resten van nutriënten -stikstof in de vorm van nitraat en fosfor in de vorm van fosfaat-, plantpathogenen, gewasbeschermingsmiddelen, en incidenteel ook wat zink en schoonmaakmiddel. In de markt is het gangbaar om dit water te bufferen en vervolgens af te voeren en verwerken. Het is over het algemeen niet geschikt om te lozen, noch op grasland, noch op riolering.
Algemeen probleem
Het algemeen probleem in de tuinbouwsector is dat gietwaters na gebruik niet meer aan de normen om ze te hergebruiken, bijvoorbeeld door pathogenen, nutriënten of om andere redenen. Dus ‘spuien’ tuinders het. Globaal gaat het over ongeveer 0 tot 10 procent van het gietwater. Er zijn de voorbije jaren al veel verbeteringen geweest: het volume water dat niet gebruikt wordt, is serieus teruggedrongen. Toch is er meestal nog een fractie boven 50 mg/l nitraat in het spuiwater, zodat het niet in het oppervlaktewater mag geloosd worden. Dan resten nog twee mogelijkheden: dat spuiwater op grasland afzetten of het zuiveren. Meer en meer wordt gekeken naar zuivering, zeker voor tuinders die voor hun irrigatie met eb- en vloedsystemen werken. Ze hebben enorm veel hectares met dat systeem, en ze hebben dus heel veel water. In theorie zouden ze het op gras kunnen afzetten, maar dan zouden ze heel veel grond nodig hebben om daar de hoeveelheden te verspreiden die ze volgens de wet per hectare mógen verspreiden. Ofwel voeren ze het water naar een erkende verwerker -dat doen ze tot vandaag. Maar dat kost veel geld. Ze zoeken ze een oplossing in zuivering.”
Oplossing: ZuNuRec
Drie organisaties sloegen de handen in mekaar voor een demonstatieproject binnen het programma ‘Vlaanderen Circulair’. Ze vatten een project aan dat begon in juli 2018 en eindigt in de zomer van 2020: ZuNuRec: Zuivering en Nutriënten Recuperatie- en gaat over zuivering met nutriëntenrecuperatie. Er zijn drie partners: BPK, (probleembezitter), Verhoeve (ontwerp en bouw waterzuivering), en het Proefstation voor de Groenteteelt, die de link vormt naar de bredere tuinbouwsector.
In België en Nederland wordt met veel interesse naar het Zunurecproject gekeken. Reden is dat geen van beide landen voldoet aan de waterkwaliteitsnormen gesteld in de Europese ‘water framework directive’. Die werd in 2018 van kracht. België focust wat betreft zijn waterkwaliteit vooral sterk op stikstof, fosfor en grondwater. Voor Nederland valt dan weer de strikte regeling op die sinds 2018 geldt wat betreft gewasbeschermingsmiddelen in spuistromen; ook moeten daar tegen 2027 álle nutriënten uit het water verdwijnen.” ZuNuRec combineert alle zaken inéén.
In de serre
De projectpartners willen het spuiwater van BPK zuiveren en hergebruiken, en er voedingsstoffen uit afzonderen. De teruggewonnen voedingsstoffen en het gezuiverde water wordt hergebruikt bij de teelt. Bedoeling is dat nog slechts een kleine fractie spuiwater overblijft, dat bovendien voldoende zuiver is om het zelfs te mogen lozen in oppervlaktewater. In een testopstelling en kweektafels wordt door het proefstation gekeken in hoeverre tomaten, paprika en komkommer opgekweekt kunnen worden met hergebruikte nutriënten.
De proefinstallatie
De behandelingstrein bestaat in essentie uit een combinatie van twee technieken. De eerste is geavanceerde oxidatie met ozon, waterstofperoxide en/of ultraviolet, om resten van gewasbeschermingsmiddelen te verwijderen en water te desinfecteren. De tweede is ionenwisseling, met harsen, om nutriënten op te concentreren.
Het water dat door de installatie gaat, is schoon en herbruikbaar. De uitdaging wordt gevormd door de kwaliteit van de meststoffen hoog genoeg te kunnen krijgen, door een geschikte afstelling en dimensionering van de installatie.
Het project zal moeten leiden tot een mobiele installatie die tuinders kunnen laten komen om spuiwater uit hun opslagbuffers te behandelen. Telers in België en Nederland zijn bereid te investeren in zuiveringstechnologie om aan de wetgeving te voldoen, maar niet om geld uit te geven aan techniek die binnen twee jaar is voorbijgestreefd. Een alternatief hierbij is om te betalen voor de zuivering en nutriëntenrecuperatie als dienst, via een mobiele installatie, in plaats van zo’n installatie te kopen als product.
Test resultaten
Het ZuNuRec project bevindt zich in de afrondende fase waarbij praktische details worden ingevuld. De vrijgekomen nutriëntenstroom van de proefinstallatie is de afgelopen periode getest op de bruikbaarheid. De nutriëntenstroom is door het proefstation getest op komkommers, tomaten en paprikaplanten. Hieruit is gebleken dat de vrijkomende nutriëntenstroom voldoet aan de uitgangspunten en de installatie toepasbaar is in de glastuinbouw sector.
De projectmanager is Petra Geldof | Projectingenieur & calculator | +32(0) 354 00 310 | info@verhoevemw.com
- september 5, 2018
- Project
